De Japanse paradox

Japan is een land van uitersten. Wie het land voor het eerst bezoekt, wordt al snel overweldigd door de meest uiteenlopende indrukken. De hectiek van de grote steden, de ultramoderne gebouwen, de felle neonreclames zorgen ervoor alsof je in een futuristische wereld bent beland. Tegelijkertijd zijn er talrijke sporen uit het verleden, die herinneren aan een eeuwenoude cultuur. De tempels, de parken, de rituelen. In Japan vormen technologie, traditie en natuur een wonderbaarlijk geheel. Met de bullettrain, de ultramoderne hogesnelheidstrein ben je in een mum van tijd op het ongerepte platteland, waar het lijkt alsof de tijd heeft stil gestaan.

Tekst: Ricci Scheldwacht

Harmonie

Japan is een land van tegenstellingen. Maar wel een land waar die tegenstellingen met elkaar in harmonie zijn gebracht. Neem het bonsaiboompje, waarin natuur en cultuur samengaan. Een toonbeeld van beheersing, discipline en geduld. Iets soortgelijks zou je kunnen zeggen voor de Japanse economie, die lang een voortrekkersrol in de wereld had voor ze in een diep dal raakte. Van economisch voorbeeld veranderde Japan een in economisch schrikbeeld toen het land begin jaren negentig werd getroffen door een economische crisis. Zou het toeval zijn dat Japan in diezelfde tijd ook een paar keer ernstig werd getroffen door natuurrampen?

Abenonmics

De crisis duurde ruim twee decennia. Tot begin 2013 de net aangetreden premier Shinzo Abe een ingrijpend programma voor economisch herstel afkondigde, dat al snel de naam ‘Abenomics’ kreeg. De als conservatief bekendstaande Abe, die namens de Liberaal Democratische Partij (LDP) al eerder van 2006 tot 2007 minister-president was, heeft zich laten kennen als een volhardende premier met veel doorzettingsvermogen. Zijn plan van aanpak kenmerkt zich door enorme staatsinvesteringen in de economie, waardoor ook de staatsschuld fors is gestegen. Toch blijft Abe zijn beleid volgen om het aangekondigde doel: een bruto binnenlands product (bbp) van 600.000 miljard yen (4,5 biljoen euro) te halen. Eind vorig jaar bedroeg dat 537.000 miljard yen, bij Abe’s aantreden was dat 495.000 miljard.

Een op de vier Japanners is momenteel ouder dan 65 jaar

Herverkiezing

Abenomics lijkt dus te werken, al bleef de staatschuld tegelijkertijd ook fors toenemen. Die is sinds 2012 meer dan verdrievoudigd en bedraagt inmiddels 239 procent van het bbp. Ter vergelijking: in Griekenland liep de staatsschuld op tot 182 procent van het bbp. Maar waar de Grieken zich moesten verantwoorden bij de Europese Bank en de Europese Unie, weet Abe zich gesteund door de centrale bank in Tokio. Ook de Japanse kiezers hebben zich achter de premier geschaard. Eind vorig jaar won Abe ruimschoots de verkiezingen en hield zijn LDP een tweederde meerderheid in de kamer, waardoor hij kan blijven regeren tot 2021.

Vrijhandelsakkoord met EU

Een andere belangrijke stap naar meer economische groei is het vrijhandelskkoord dat Japan onlangs met de EU sloot. Dat is gunstig voor de import en export van zowel Japan als de EU. Het verdrag maakt een einde aan importtarieven op Japanse auto’s en auto-onderdelen. Europese wijn, zuivel en vlees worden een stuk goedkoper voor de Japanse consument.

Olympische Spelen

Daarnaast blijft Japan de komende jaren miljarden in eigen land investeren om de economische groei te stimuleren. Het geld wordt onder meer gebruikt voor het verbeteren van het wegennet, havens en de aanleg van een hogesnelheidslijn, allemaal met het oog op de Olympische Spelen die in 2020 opnieuw in Tokio worden gehouden (de eerste keer was in 1964). De verwachting is dat de Spelen het toerisme een grote impuls zullen geven. Nu al groeit elk jaar het aantal buitenlandse toeristen uit Amerika en Europa en die groei zal in de toekomst alleen maar toenemen.

Vergrijzing

De Japanse bevolking daarentegen heeft te maken met een ernstige krimp, want Japan vergrijst in een hoog tempo. Volgens schattingen van het National Institute of Population and Society Security Research zal het aantal inwoners van Japan binnen vijftig jaar dalen van 126 miljoen naar 88 miljoen inwoners. Een op de vier Japanners is momenteel ouder dan 65 jaar. Japanse dertigers trouwen te weinig en zorgen voor te weinig nakomelingen. Japanse vrouwen krijgen gemiddeld 1,4 kinderen. Premier Abe heeft extra geld beschikbaar gesteld om het geboortecijfer op te krikken. Het ondersteunen van het huwelijk is een effectieve manier om het geboortecijfer te verhogen. De overheid organiseert daarom door het hele land speeddatingavonden om huwbare Japanners aan een partner te helpen. Dat de Japanse regering de situatie serieus neemt, blijkt uit de term die inmiddels voor speeddaten wordt gebruikt: ‘Konkatsu’, wat ‘op huwelijksjacht’ betekent.

Bekijk onze reizen door Japan.