De uitbundige straten van Havana

De uitbundige straten van Havana

(door Emmy van Hees)
 
Havana heeft een uitbundig karakter. De rijke geschiedenis van de Cubaanse hoofdstad spreekt uit de sfeervolle pleintjes en de oude straten. De vriendelijke bevolking houdt van een (nacht)leven vol dans en muziek. En het mooie is, dat je dat hier allemaal vanzelf op straat tegenkomt.

Habana Vieja, het Oude Havana, is het historische centrum van de stad en zonder twijfel de wijk die het meest tot de verbeelding spreekt. Vooral de vele monumenten in neoklassieke of barokke stijl en de pleinen met prachtige doorkijkjes vallen op. Hoewel een groot deel van de oude koloniale panden vervallen is en wacht op restauratie, biedt Habana Vieja geen troosteloze aanblik. In dit deel van de stad overheerst juist een nostalgische uitstraling. Op oude gietijzeren balkonnetjes overzien de bewoners hun straat terwijl ze op hun gemak een sigaar roken. De kleine binnenplaatsjes die je overal tegenkomt, vol groene planten in grote kleurrijke potten, dragen nog verder bij aan de romantische sfeer.

Pleintjes
Het is een feest om het Oude Havana te verkennen. Het Plaza de Armas bijvoorbeeld, het oudste plein van Havana en het middelpunt van de stad in de Spaanse tijd. Hier vind je het stadsmuseum, waar je kennis kunt nemen van de geschiedenis van de stad. Op de levendige kunst- en souvenirmarkt snuffel je op je gemak tussen houtsnijwerk, schilderijen en muziekinstrumenten, terwijl de handelaren de tijd verdrijven met een spelletje schaak. Een ander prachtig authentiek pleintje is Plaza de la Catedral, voor de Catedral de la Concepción Inmaculada, die je meteen herkent aan de twee ongelijke klokkentorens. Alle gebouwen aan dit plein, waaronder het Museum voor Koloniale Kunst, zijn inmiddels gerestaureerd en nagenoeg teruggebracht in hun oorspronkelijke staat. Het kost weinig moeite jezelf hier in het verleden te wanen.

Zwoele nachten

Habana Vieja is niet alleen overdag een bezoek waard. Ook 's avonds is het hier goed toeven. Op straat heerst dan een gezellige drukte en overal klinkt levende muziek. In elk café en op elke straathoek speelt wel een band de wereldberoemde Cubaanse muziek. Zoals de uiterst vitale son van het platteland en de exportvariant, de verstedelijkte salsa. De muziek, die de Spaanse romantiek liet versmelten met Afrikaanse ritmes, geldt als een positieve erfenis uit de koloniale tijd. Maar son en salsa zijn meer dan alleen muziek en dans. Voor de Cubanen betekent het niets minder dan la vida, het leven zelf. De verleidelijke klanken laten zich moeiteloos mengen met de smaak van rum, de warmte van de wind en de nostalgie van de oude gebouwen. In Cuba is muziek ook onlosmakelijk verbonden met samen zijn en elkaar ontmoeten. Op straat natuurlijk, want daar gebeurt het allemaal! De pleinen met terrasjes en de gezellige cafeetjes in straten als calle Obispo en calle O'Reilly lenen zich dan ook perfect om de zwoele nachten door te brengen. Proef eens een mojito, een heerlijke frisse cocktail van rum, citroensap, suiker, bronwater, ijs en verse muntblaadjes. Ook Ernest Hemingway vond in deze buurt zijn favoriete kroegen: La Bodeguita del Medio en La Floridita. De winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur woonde jarenlang in Havana en genoot hier volgens de verhalen van grote aantallen daiquiri's, een mix van witte rum, likeur en vruchtensap.

Flaneren
Ook buiten het prachtige historische centrum heeft Havana veel te bieden. Om de stad eens van de andere kant te bekijken, kun je met een pont de baai oversteken. Vanaf het Morro-Cabañafort, een verdedigingswerk uit de Spaanse tijd, heb je een perfect uitzicht over de stad en de haven. Niet alleen het uitzicht is een publiekstrekker. Vanaf het fort worden elke avond om negen uur kanonschoten afgevuurd. Een gebruik dat nog stamt uit de koloniale tijd: zo kondigden de Spanjaarden aan dat ze de stadspoorten gingen sluiten. Veel Cubanen komen hier aan het einde van hun dag genieten van een prachtige zonsondergang. De Malecon is nog zo'n plaats waar je, vooral 's avonds, veel Habaneros ziet samenkomen om te flaneren, elkaar te bekijken en het leven te bespreken. Deze kilometerslange boulevard aan de noordkant van de stad, verbindt Habana Vieja met Vedado, waar rijke Amerikanen hun casino's en nachtclubs bouwden tijdens de drooglegging in hun eigen land. Deze wijk is ook beroemd vanwege het Plaza de la Revolucion, waar Fidel Castro zijn werkvertrekken heeft en zijn toespraken houdt. Het volk komt dan, al dan niet vrijwillig, massaal luisteren naar de leider die, als het gaat om de lengte van zijn speeches, een reputatie hoog te houden heeft.

Revolutie en deviezen
Voor bezoekers is Havana een stad vol romantiek, nostalgie en verleiding. Voor de inwoners heeft de stad ook een hardere kant. In een wijk als Centro Habana wordt de grauwe realiteit van de stad zichtbaar. Habaneros wonen hier met veel gezinnen, dicht op elkaar, in grote huizenblokken en naargeestige flats. Sommige huizen zien eruit alsof ze elk moment kunnen instorten en op straat ligt puin en afval.
Hier en daar ontdek je socialistische leuzen op de verbleekte muren of portretten van Ernesto 'Che' Guevara. Deze vriend van Fidel Castro was de o losoof achter de marxistische revolutie, die Cuba moest bevrijden van de toenmalige heerser Batista en van eeuwenlange buitenlandse politieke en economische overheersing. Wil je meer te weten komen over dit deel van de geschiedenis, dan kun je in Centro Habana het Museum van de Revolutie bezoeken.

Toen het Oostblok uiteenviel keerde ook het tij voor Cuba. De Sovjet-Unie viel weg als steunpilaar en de Cubaanse economie raakte volledig in het slop. Om de crisis enigszins te bezweren werd een 'speciale periode' geïntroduceerd van bezuinigingen en van productie gericht op export. Cuba had buitenlandse deviezen nodig en toeristen waren weer welkom. Fidel Castro gaf zijn volk toestemming om wat extra inkomen te vergaren door toeristen tegen betaling een slaapplaats aan te bieden en voor hen te koken.

Veel Cubanen grepen deze kans om iets extra's te verdienen met beide handen aan. Ze begonnen, vaak in hun eigen huiskamer, een restaurantje. Prompt werd de belasting op de particuliere eethuisjes verhoogd. Toch zijn vooral in de hoofdstad nog veel van deze paladares te vinden. Ze vormen voor bezoekers een geweldige manier om eens met Cubanen in gesprek te raken en vooral om heerlijk te eten.

Trots
Habaneros beschrijven zichzelf graag als vriendelijk, levenslustig en niet voor één gat te vangen. Door de beperkte invoer van gebruiksartikelen, sinds de economische boycot van Amerika, moeten ze meer dan ooit zoeken naar creatieve oplossingen. Het meest zichtbaar is dat in de 'antieke' Amerikaanse auto's die al sinds de jaren '70 op originele onderdelen wachten. Maar ook zonder die onderdelen krijgen de Cubanen hun oldtimers keer op keer weer aan de praat. Rammelend rijden ze door de straten, een spoor van schaarse en dus peperdure benzine achter zich latend. Even vaak zie je de oude Chevrolets, Dodges en andere klassiekers langs de kant van de weg staan, met de motorkap omhoog. Hun eigenaren sleutelen aan de motoren of werken de lak nog wat bij, desnoods met een restje muurverf. Tegenwoordig zijn de oude Amerikaanse sleeën net zo'n bekend Cubaans symbool als rum en salsamuziek. Als herinnering aan betere tijden en als teken van trots en onafhankelijkheid.

Bekijk de rondreizen door Cuba.