Werelderfgoed en Djoser (Taj Mahal en Ngorongoro)

Wat hebben de historische binnenstad van Sucre in Bolivia, het Grote Barrièrerif in Australië en de Tempel van de Hemel in Peking met elkaar gemeen? Ze staan op de werelderfgoedlijst van Unesco. Met vele andere culturele en natuurmonumenten, waarvan je er heel wat met Djoser kunt bezoeken.

De wereld telt veel culturele en natuurlijke erfenissen die het bewaren waard zijn. Om individuele landen daarbij te helpen heeft Unesco, de organisatie voor onderwijs, wetenschap en cultuur van de Verenigde Naties, in 1972 het werelderfgoedverdrag opgesteld, dat meer dan 175 landen inmiddels hebben ondertekend. Daarmee verklaren die landen dat ze de monumentale plaatsen op hun grondgebied zullen conserveren. Een stap verder is dat ze hun culturele en natuurmonumenten ook kunnen voordragen om te worden aangemerkt als werelderfgoed.

Wat is werelderfgoed?
De lijst van werelderfgoed groeit nog altijd en ook tekenen steeds meer landen het verdrag. Maar wat bepaalt nou de uitzonderlijke, universele waarde van een culturele of natuurlijke schat?
Een cultureel monument is bijvoorbeeld het meesterwerk van een creatief genie of een groep gebouwen die grote invloed heeft uitgeoefend op de ontwikkeling van de architectuur. Maar het kan ook een buitengewoon voorbeeld zijn van een traditionele nederzetting of wijze van grondgebruik die een bepaalde cultuur vertegenwoordigt. Een natuurmonument kan bijvoorbeeld belangrijke stadia van de geschiedenis van de aarde illustreren, of ecologische en biologische processen; het is de natuurlijke leefomgeving van bedreigde diersoorten en/of ‘gewoon’ een plaats van uitzonderlijke schoonheid. Beroemde voorbeelden zijn de Grand Canyon die een beeld geeft van twee miljard jaren geschiedenis van de aarde en de Galápagoseilanden die Charles Darwin inspireerden tot zijn evolutietheorie.

Geld en specialisten
Volgens het werelderfgoedverdrag moeten we de culturele en natuurlijke monumenten koesteren als unieke bewijzen van de voortdurende geschiedenis. Zou deze gemeenschappelijke erfenis verdwijnen, dan betekent dat een onherstelbaar verlies voor de wereldbevolking. Daarom zijn monumenten die een plaats krijgen op de lijst van werelderfgoed, voor hun redding niet meer alleen afhankelijk van de eigen regering. De internationale gemeenschap is er mede voor verantwoordelijk dat erkend werelderfgoed bewaard blijft voor toekomstige generaties. De leidende rol daarin speelt de werelderfgoedcommissie binnen Unesco. In deze commissie zijn 21 landen vertegenwoordigd, voor zes jaar gekozen door de algemene vergadering van alle deelnemende landen. De commissie beoordeelt of voorgedragen culturele of natuurmonumenten voldoen aan de criteria voor werelderfgoed en wijst geld of specialistische hulp toe aan landen die dat nodig hebben voor de bescherming van hun monument.

Taj Mahal
Het witmarmeren centrale gebouw van de Taj Mahal, het immense symmetrische mausoleum in Agra, India, vormt een der bekendste plaatjes ter wereld. Tegenwoordig is weliswaar de luchtvervuiling in de directe omgeving een serieuze bedreiging voor het monument, maar verder wordt het algemeen bewonderd en gekoesterd. Dat is lange tijd anders geweest: tijdens de Britse overheersing was er sprake van onverschilligheid en werden de witte terrassen gebruikt voor feestjes.

De Engelse gouverneur van Bengalen vatte zelfs het plan op de marmeren platen van het gebouw te slopen om ze te verkopen, maar gelukkig strandde dat idee toen er voor de eerste zending marmer geen markt bleek op de Britse thuisbasis.

De Taj Mahal (sinds 1983 op de werelderfgoedlijst, als ‘meesterwerk van een menselijk genie’) werd, volgens de meest gangbare ontstaansgeschiedenis, tussen 1631 en 1648 gebouwd in opdracht van Moghulheerser Shah Jahan, als liefdevolle uiting van rouw bij het overlijden van zijn vrouw Mumtaz Mahal. Sommigen menen echter dat de Taj Mahal nooit gebouwd kan zijn als islamitische graftombe, maar eigenlijk een hindoetempel is.

Ngorongoro
De enorme Ngorongorokrater, in Tanzania, vormt het hele jaar door de natuurlijke leefomgeving voor een grote concentratie wild in vele soorten. Ook het landschap in dit gebied (sinds 1979 op de werelderfgoedlijst) is een feest voor het oog, maar het illustreert bovendien de doorgaande ontwikkeling van het lokale ecosysteem. In de nabije omgeving liggen het diepe kratermeer Empakaai, de actieve vulkaan Oldonyo Lenga en de Olduvaikloof, waar de opgravingen van Mary en Louis Leakey hebben geleid tot de ontdekking van een van onze verre voorvaderen, homo habilis.

Een andere belangrijke vindplaats van vroege menselijke aanwezigheid is Laitoli, waar de aangetroffen voetafdrukken zijn aangemerkt als 3,6 miljoen jaar oud. Maar de onvermijdelijk trekpleister blijft natuurlijk het groot wild, zo’n 25.000 stuks, waaronder zebra’s, gnoes, luipaarden, cheeta’s en buffels, maar vooral ook de zwarte neushoorn en mannetjesleeuwen met zwarte manen. En niet te vergeten honderden vogelsoorten, met als opvallendste de flamingo’s en andere watervogels aan het sodameer in de krater. Ngorongoro heeft van 1984 tot 1989 de status gehad van ‘bedreigd werelderfgoed’, te wijten aan stroop en illegale landbouwactiviteiten. Voortdurende controle en technische bijstand hebben geholpen de conditie van het gebied in de loop van die vijf jaar te verbeteren.

Alle rondreizen naar India

Alle rondreizen naar Tanzania